%0 Journal Article
%T بررسی و مقایسۀ دژخردی در شاهنامۀ فردوسی و ایلیاد و اودیسه
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A نازنین مطوری
%A مسعود پاکدل
%A منصوره تدینی
%A سیما منصوری
%D 2023
%\ 1401/03/20
%N 88
%V 16
%P 169-183
%K خرد
%K  دژخردی
%K  حماسه
%K  اهریمن
%K  اهورمزدا
%K  شاهنامه
%K  ایلیاد و اودیسه
%X زمینه و هدف: در اسطوره های مبتنی بر باورهای دوبنی، که آفرینش بر پایۀ دو گوهر
همزاد و متضاد شکل میگیرد، خرد نیز که سرچشمۀ زایای تفکر و تعقل است به دو پارۀ
خرد نیکیار اهورایی و خرد اهریمنی منقسم میگردد. دژخردی، گرایش به خرد اهریمنی به
مقصود انجام امور غیرالهی و مذموم است. همچنین گزینش برترین نوع اندیشه و تدبر
برای مقاصد شوم و نادرست، دوش‌خردی نامیده میشود. هدف از پژوهش حاضر کشف نقاط
تشابه و تقابل در سه حماسۀ باشکوه جهانی یعنی شاهنامۀ فردوسی و ایلیاد و اودیسۀ
هومر بوده است.

روش مطالعه: این پژوهش به شیوۀ گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و روش تحقیق
تحلیلی-توصیفی بر پایۀ مقایسۀ مفهوم و مصادیق دژخردی در ایلیاد و اودیسه و شاهنامۀ
فردوسی نگاشته شده است و کوشیده است با به دست دادن نمونه های مشابه یا متفاوت
دژخردی در سه متن حماسی ایلیاد و اودیسه و شاهنامه، گونه های این خرد مذموم و اهریمنی
را نشان دهد.

یافته ها: در شاهنامۀ فردوسی، که بر محوریت خرد شکل گرفته است، دژخردیهای
پهلوانان و شاهان و نتایج گرایش آنان بدین ‌گونۀ خرد گمراه بررسی شده است و در
ایلیاد و اودیسه، دژخردی از جانب خدایان المپ که قاعدتاً باید بر مبنای خرد باشند
نیز یافته و بررسی شده است.

نتیجه گیری: در باور و معتقدات ایران باستان، که در شاهنامۀ فردوسی در خلال
داستانها بروز یافته است، این‌ گونۀ ناپسند از خرد منفی و آزاررسان به نیکیها را
تنها از جانب دیوان و اهریمنان و آدمیان بداندیش و دژمنش مییابیم، درحالیکه اتخاذ
چنین خردورزیهای مذموم در ایلیاد و اودیسه از جانب یلان و پهلوانان، آدمیان عادی،
الهه ها و دیوان آسمانی و خدایان نیز دیده میشود.
%U https://bahareadab.com/article_id/1493