%0 Journal Article
%T بهشت چهارم از تاریخ هشت‌بهشت ادریس بدلیسی از دیدگاه سبک‌شناسی ادبی
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A زینت‌السادات حسینی
%A سیده رقیه علوی
%A مهری پاکزاد
%D 2025
%\ 1403/12/09
%N 112
%V 18
%P 21-40
%K بدلیسی
%K  هشت‌بهشت
%K  بهشت چهارم
%K  سبک.
%X زمینه
و هدف: اوّلین تاریخی که به زبان فارسی در
قلمرو عثمانی نوشته شد، هشت‌بهشت نام دارد که ادریس بدلیسی آن را به سرگذشت هشت تن
از پادشاهان آل عثمان اختصاص داد. نوشتار، حاضر بهشت چهارم از این اثر را بررسی
کرده تا مشخص شود بدلیسی در نوشتن تاریخ هشت بهشت پیرو چه سبکی بوده است و تا چه
اندازه به سبک دوره پایبند بوده یا نوآوری داشته است؟

روش
مطالعه: نوشتار حاضر به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی،
بهشت چهارم از هشت‌بهشت را ضمن معرّفی کامل، از منظر سبک‌شناسی در سه لایۀ زبانی،
ادبی و فکری بررسی کرده است. مطالب و اطلاعات از هر حیث بکر و تازه است؛ چرا که
بهشت چهارم تاکنون به شیوۀ دستنویس باقی مانده و تصحیحی بر آن صورت نگرفته است.

یافته های
تحقیق: بهشت چهارم به دوران سلطنت سلطان یلدرم
بایزید اختصاص دارد. بدلیسی از منابع و اسناد خود نامی نبرده و او هر بهشت را یک
کتیبه نامیده است. کتیبۀ چهارم دربردارندۀ شانزده داستان است؛ در واقع دوران زندگی
و اقدامات یلدرم بایزید در شانزده بخش روایت شده و بدلیسی هر یک از این بخشها را
داستان نامیده است. نثر هشت‌بهشت و به تبع آن بهشت چهارم نثری دشوار، فنی و مصنوع
است. اطنابهای ممل و نثر متصل، فهم متن را دشوار ساخته است. آرایه های غالب این
اثر: سجع، تلمیح، تضمین شعر در نثر، تشبیه و استعاره است. بدلیسی اقدامات شاه را
معمولاً تمجید کرده و یا وقوع آنها را به تأثیر قضا یا تأثیر وزیر بر روی شاه
دانسته و گاهی نیز سکوت کرده است.

نتیجۀ پژوهش: بهشت چهارم به عنوان یک منبع تاریخی، گزارشی از
دورۀ حکومت یلدرم بایزید را بازگو میکند. نثر مصنوع و مسجّع ادریس در مقایسه با سه
بهشت پیشین همچنان استوار و یکدست و آراسته به آیه، حدیث، شعر فارسی، عربی و لغات
مهجور عربی است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1851