%0 Journal Article
%T تحلیل مهمترین ویژگیهای زبانی حدیقه الحقیقۀ سنایی غزنوی
%J Journal of the stylistic of Persian poem and prose (JSPPP) 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A Neda Baradari
%A Homeira Zomorrodi
%A Abdolreza Seif
%D 2025
%\ 2025/03/14
%N 112
%V 18
%P 101-119
%K Sana’i Ghaznavi
%K  Hadiqat al- Haqiqah
%K  Khurasani style
%K  Iraqi style
%K  Language.
%X زمینه و هدف: سنایی
غزنوی، شاعر پیشرو و بنیانگذار مثنوی‌سرایی حکمی و عرفانی در شعر فارسی، در
گذرگاهی از تاریخ ایران و ادبیات فارسی قرار دارد که نقش مهمی در شکل‌گیری سبک
عراقی داشت. او از یک سو به سبک خراسانی متقدم پیوند داشت و از سوی دیگر با الهام
از مبانی معنوی و عرفانی، تازگیهایی را در زبان و سبک شعر فارسی فراهم کرد. مثنوی
«حدیقه الحقیقه»، به عنوان اثر برجسته اش، نقطۀ چرخشی در تحول مثنویهای حکمت‌آمیز
و عرفانی به شمار میرود و موجبات توجه فزایندۀ شاعران بعدی را به اینگونه از شعر
فراهم کرد. با توجه به اهمیت این اثر در سیر تاریخی شعر فارسی و بویژه شعر عرفانی
فارسی، این مقاله به بررسی مختصصات زبانی حدیقه الحقیقه و جایگاه آن در گذار از
سبک خراسانی به سبک عراقی میپردازد.

روشها: روش تحقیق حاضر،
توصیفی-تحلیلی است و با تکیه بر داده های کمّی به دست‌آمده از استقرای زبانی، به
واکاوی ویژگیهای زبانی مثنوی «حدیقه الحقیقه» سنایی میپردازد. دایرۀ بررسی شامل
ساختارهای نحوی، واژگان و سبک شعری این اثر است.

یافته ها: یافته های
پژوهش حاضر نشان میدهند که در «حدیقه الحقیقه»، ویژگیهای زبانی سبک خراسانی متقدم
همچنان وجود دارند، اما با کاهش کمّی مشخصی همراه است. در مقابل، عناصر نوآمدۀ
زبانی در حال ظهور هستند که به تدریج به شکل‌گیری زبان شفاف و یکدست سبک عراقی
منجر میشوند. همچنین، تثبیت ساختارهای نحوی، کاهش آشفتگیهای افقی، غالب شدن واژه های
انتزاعی نسبت به واژه های ملموس، گرایش به واژه های زهدورزانه نسبت به حماسی و
افزایش تأثیرگذاری زبان عربی از دیگر یافته های این مطالعه است.

نتیجه گیری: «حدیقه الحقیقه»،
ضمن حفظ برخی از ویژگیهای سبک خراسانی، نقش مؤثری در تبدیل زبان شعر فارسی از سبک
قدیمی به سبک عراقی داشته است. این اثر، با ایجاد تعادل بین سنت و نوآوری، زمینه ساز
ظهور آثاری همچون مخزن‌الاسرار نظامی گنجوی و بوستان سعدی شیرازی شد و در مجموع،
به عنوان نمادی از تحول زبانی و سبکی در شعر فارسی، جایگاه ویژه ای دارد.
%U https://bahareadab.com/article_id/1855